Islam jako religia i jako kultura odgrywa coraz większe znaczenie i rolę we współczesnym świecie. Powstał na początku VII wieku w zachodniej części Półwyspu Arabskiego. Przebiegała tam wyjątkowo ważna droga handlowa łącząca Indie z Arabią i krajami basenu Morza Śródziemnego. Centrum handlowym i religijnym zachodniego wybrzeża była Mekka, gdzie czczono głównie pogańskiego bożka Hubala, którego znakiem był olbrzymi czarny kamień.
Aby móc we właściwym świetle mówić o miejscu i roli Maryi w islamie, trzeba najpierw spojrzeć na to, jak jego wyznawcy patrzą na osobę Chrystusa, bowiem Dziewica z Nazaretu jest nierozerwalnie związana ze swoim synem. Warto zauważyć, że Maryja jest kobietą najczęściej wspominaną w Koranie. Jej imię powraca 34 razy, przy czym 24 razy jest ściśle związane z imieniem Jezusa. Maryja obecna jest w 70 wersetach spisanych w 12 surach. Mahomet, kompilując i układając opowiadania o Jezusie i Maryi z fragmentów Pisma Świętego, czasami jednak mieszał pewne fakty. W zasadniczych elementach opis życia Maryi Mahomet czerpał z Ewangelii oraz tradycji chrześcijańskiej. Zapisy te zostały jednak zmodyfikowane zgodnie z myślą przewodnią Mahometa, że Chrystus nie jest Bogiem, stąd Maryja nie jest ukazywana jako Matka Syna Bożego, ale jako Matka Jezusa, a Chrystus najczęściej określany jest zwrotem: „syn Marii”. Maryja dla wierzących muzułmanów jest osobą bardzo wyjątkową.
Zamów to wydanie "Królowej Różańca Świętego"!
…i wspieraj katolickie czasopisma! Mnóstwo ciekawych tekstów o duchowości pompejańskiej oraz świadectwa!
Zobacz Zamów PDFWydarzenia z życia Maryi w Koranie
Narodzenie Maryi. Motyw narodzin Maryi opisany jest w Koranie w surze 3. zatytułowanej „Rodzina Imrana”. Koran nie przyjął kilku tradycji chrześcijańskich mówiących np. o imionach Maryi. Matka Jezusa jest utożsamiana z siostrą starotestamentalnego Mojżesza i Aarona, których ojcem miał być Imran uznawany przez muzułmanów za jednego z największych, obok Adama, Noego i Abrahama, Bożych wybrańców. Teologia muzułmańska wyjaśnia to, wskazując na pokrewieństwo w sensie duchowym. Późniejsza tradycja muzułmańska bierze pod uwagę, ze imiona rodziców Najświętszej Maryi Panny to Joachim i Anna. Bohaterem opowiadania o narodzinach Maryi jest żona Imrana, która poświęcając swoje dziecko Bogu, myślała, że urodzi chłopca. Chociaż urodziła dziewczynkę, Bóg przyjął to dziecko i otoczył opieką.
Pobyt Maryi w Świątyni Jerozolimskiej. Według Koranu, Maryja tuż po narodzinach przebywała w świątyni. Było to w swoim rodzaju wypełnienie ślubu złożonego przez matkę Maryi. Wybranie Maryi przez Boga miało charakter wyjątkowy, gdyż była czysta ponad pozostałe kobiety hebrajskie. Innym świadectwem o wyjątkowym wybraniu Maryi był fakt, że podczas pobytu w świątyni karmiono ją w sposób cudowny (nikt z ludzi nie przynosił jej posiłku). Motywem niespotykanym w Piśmie Świętym i tradycji biblijnej jest fakt rzucania przez kapłanów trzcin w celu rozstrzygnięcia, który z nich ma wziąć Maryję pod swoją opiekę. Interpretatorzy Koranu mówią, że był to swego rodzaju spór między kapłanami, kto dostąpi tego zaszczytu podczas jej pobytu w świątyni. Spór rozstrzygnięto przy pomocy wspomnianych trzcin, które wrzucano do wód Jordanu. Ten, kogo trzcina wypłynęła na powierzchnię, miał się zająć Maryją. Jak się okazało, jedyna, która wypłynęła, należała do Zachariasza, ojca Jana Chrzciciela.
Zwiastowanie. Według tradycji chrześcijańskiej opartej na biblijnym opisie zwiastowania moment wcielenia uznaje się za najważniejsze, centralne oraz kluczowe wydarzenie w całej historii zbawienia, w którym Maryja ma swój znaczący udział. Również w Koranie ten moment został podkreślony w sposób wyjątkowy poprzez fakt umieszczenia dwóch opisów tego wydarzenia w surze 19. i 3. Opis zwiastowania posiada narrację opartą na opisie ewangelicznym (Ewangelia według św. Łukasza). W surze 19. posłańcem jest Duch Boga, który nie ma nic wspólnego z Duchem Świętym. Jest Bożym posłańcem anielskim, który według muzułmańskich egzegetów pojmowany jest jako anioł Gabriel. Posłaniec Boży objawił się jako piękny młodzieniec. W surze 3. posłańcami Boga są aniołowie podobnie jak w przypadku Abrahama czy Zachariasza, kiedy to oni dostąpili zaszczytu zapowiedzi narodzin syna przez Bożego posłańca bądź posłańców. Według Koranu Bóg nie oczekuje wolnej odpowiedzi Maryi na wezwanie kierowane przez posłańca. To krótkie stwierdzenie pada z ust samego posłańca. Zwiastowanie i dziewicze poczęcie Jezusa ukazywane jest jako wydarzenie postanowione przez Boga, któremu człowiek ma bezwzględnie się podporządkować. Nie podkreśla się tutaj fiat Maryi, jak to ma miejsce w chrześcijańskiej interpretacji tajemnicy zwiastowania. W surze 3. Jezus jest nazywany „słowem pochodzącym od Boga”. I to również nie posiada swojego odniesienia w chrześcijaństwie. Zgodnie z wielowiekową tradycją muzułmańską, zwiastowanie Maryi miało miejsce w Jerozolimie, gdzie Maryja mieszkała, oddając się służbie w świątyni.
Narodzenie Jezusa. Opis narodzin Jezusa znajdziemy tylko w surze 19. Brak w tym opisie ewangelicznych elementów mówiących o Betlejem, o szopie czy grocie pasterskiej wśród bydła i owiec. W sformułowaniu o dalekim kraju muzułmanie dopatrują się scen nawiedzenia lub ucieczki do Egiptu. Te wydarzenia nie zostały opisane w Koranie. Opis troski Boga o nowonarodzone dziecko przypomina biblijny opis troski Boga o Hagar, która została wypędzona przez Sarę na pustynię wraz z swoim synem Izmaelem. Późniejsi komentatorzy Koranu dodali do opisu narodzin Jezusa wiele różnych tradycji związanych np. z czasem błogosławionym Maryi, reakcją szatana na narodziny Mesjasza, cudownym żywieniu Maryi oraz Jezusa.
Obrona przed oszczerstwami i posądzeniami o cudzołóstwo. Zostało to podobnie jak opis narodzenia Jezusa zawarte w surze 19. Maryja, gdy wróciła z Jezusem do swojego rodzinnego domu, została oskarżona o nierząd. Obronę powierzyła synowi, który jako niemowlę broni matki, potwierdzając tym samym swoje cudowne poczęcie. Warto dodać, ze życie Maryi nie jest tylko elementem nauczania katechizmowego, ale też przedmiotem poezji arabskiej.
Maryja jako znak dla świata
O wyjątkowym wybraniu Maryi świadczy opisany w Koranie obraz aniołów informujących Maryję o szczególnym wybraniu przez Boga – jest wybrana spośród wszystkich innych kobiet. To wiązało się z wydaniem na świat Jezusa. Szczególne wybranie Maryi przejawia się w różnych wydarzeniach takich jak jej pochodzenie ze szlachetnego rodu, troska Boga o jej życie czy też przyjęcie do świątyni mimo, że była kobietą.
Maryja według Koranu jest znakiem dla świata przez swoją czystość i świętość. Koran wskazuje kilka rodzajów oczyszczeń: rytualne, fizjologiczne (oczyszczenie po miesiączce lub współżyciu seksualnym dla kobiet), oczyszczenia religijne, moralne. Koran mówi także o podwójnym wymiarze czystości – zewnętrznym i wewnętrznym. Czystość Maryi muzułmanie odczytują w potrójnej perspektywie. Na pierwszym miejscu stawiają czystość fizjologiczną, wierząc, że przez całe życie była dziewicą. Na drugim miejscu stawiają czystość religijną. Bóg zachował Maryję od popełnienia jakiegokolwiek grzechu bałwochwalstwa. Ostatnim wymiarem jest czystość w sensie moralnym, gdyż Bóg uwolnił Maryję od wszelkiego złego, stawiając ją jako wzór sprawiedliwości. Oczyszczenie dotyczyło całego jestestwa Maryi. Jest to tym samym uwolnienie od wszelkiej zmazy zarówno moralnej, jak i religijnej.
Maryja jest znakiem dla całego świata ze względu na swoje wyjątkowe macierzyństwo. To macierzyństwo ma wymiar niespotykany w historii świata. Z pomocą Bożą Maryja poczęła syna w sposób dziewiczy, choć Koran nigdy wprost nie nazywa Maryi dziewicą. W Koranie znajdziemy wielokrotnie podkreślony fakt rzeczywistej i fizycznej matki Jezusa. Tym samym podkreślony jest fakt rodzicielstwa Maryi. Jezus nazywany jest na kartach Koranu synem Maryi 23 razy. Nigdzie nie ma wzmianki na temat męża Maryi. Maryja według doktryny Koranu uznawana jest za spełniającą funkcję pośredniczącą w dziele objawienia się Jezusa. Warto zaznaczyć, że muzułmanie modlą się do Maryi, prosząc ją szczególnie o potomstwo.
Maryja dla świata jest znakiem przez swoją godność, która wynika z godności Jezusa. Maryja jest matką wyjątkowego człowieka, który według Koranu należy do dusz najbliższych Bogu. Muzułmanie, uznając Maryję za szczególny znak, bardzo ściśle korespondują z nauką Kościoła katolickiego. Ona została wybrana w sposób szczególny przez Boga i jest cała czysta, święta. Muzułmanie nie uznają dogmatów o Bożym macierzyństwie czy Niepokalanym Poczęciu. Mimo to szacunek, jakim obdarzają Maryję, jest wyjątkowy.
Maryja w islamie przedstawiona jest jako symbol wiary. Wiara w Boga jedynego i poddanie się mu są podstawowymi cechami każdego muzułmanina. Takie cechy można dostrzec również w życiu Maryi. Swoją wiarę przedstawiła w momencie zwiastowania oraz wielokrotnie tę wiarę potwierdzała, zwłaszcza w szczególnie trudnych momentach życia, okazując bezgraniczne zaufanie Bogu i poddając się jego woli.
Dla wyznawców islamu Maryja jest wzorem pobożności. Świadczy o tym fakt, że przeżyła całe dzieciństwo, pełniąc służbę w świątyni pod okiem Zachariasza. Wezwanie aniołów podczas zwiastowania jest przykładem przekazywanym kobietom muzułmańskim, aby w ten sposób całym swoim życiem naśladowały Maryję. Sura 19. mówi również o Maryi zachowującej post i milczenie podczas powrotu z małym Jezusem do swojej rodzinnej ziemi. Z tego wyrosła tradycja przestrzegania postu przez dziewczęta. Jest to tzw. post dziewicy.
Maryja – „muzułmanka”?
Maryja nigdy wprost w Koranie nie jest nazywana muzułmanką, ale jest przedstawiana jako wierząca w Boga jedynego i wyznająca jedyną wiarę muzułmańską. Przedstawienie Maryi jako wzoru jest wyjątkowo bliskie nauce Kościoła katolickiego. Tak więc dla muzułmanów, jak i dla chrześcijan Maryja jawi się jako wzór człowieka, który w codziennym życiu wypełnia swoją wiarę w jedynego Boga.
Bartłomiej Cipora
