Na granicy wizji i malarstwa. Rogier van der Weyden i Tryptyk z Miraflores

Uroczystość Zmartwychwstania Pańskiego to najwcześniej obchodzone święta w Kościele rzymsko-katolickim, od zawsze zajmujące pierwsze miejsce w hierarchii świąt roku kościelnego. Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa, jest Jego największym cudem, a zarazem stanowi centrum liturgii Wielkiej Nocy. Nie dziwi zatem fakt, że w prezbiteriach stawia się figurę Zmartwychwstałego Pana, często obok krzyża przepasanego czerwoną stułą. Zmartwychwstanie Chrystusa jest też często pojawiającym się motywem w sztuce – i zdecydowanie rzadziej – w literaturze.

Jednym z wielu artystów podejmujących kilkakrotnie w swojej twórczości tematykę Wielkiego Tygodnia był flamandzki malarz, Rogier van der Weyden. Lata jego życia i twórczości przypadają na wiek XV. W 1435 r. osiedlił się w Brukseli, założył rodzinę i rozpoczął swoją działalność. Wykonywał zlecenia rady miejskiej, przygotowując m.in. dekoracje na różne uroczystości i procesje kościelne. Z czasem otworzył własną pracownię, skupiającą wielu pracowników. Wkrótce stała się ona miejscem znanym, cieszącym się uznaniem w ówczesnych kręgach artystycznych. Malarstwo Weydena zostało dostrzeżone na dworze ówczesnego księcia Burgundii, Filipa Dobrego, który otoczył artystę swoim mecenatem. On zaś z pasją realizował malarskie zamówienia dla ludzi Kościoła, zarówno hierarchów, jak i zakonników. Jego sława rosła, a obrazy zaczęły docierać do najdalszych zakątków Europy.

Weyden był już dojrzałym artystą, o ukształtowanym warsztacie malarskim, kiedy zaczął realizować malarskie zamówienie – prawdopodobnie króla Jana II Kastylijskiego – dla ufundowanego przez niego klasztoru kartuzów w Miraflores, pod ówczesnym Burgos. Tym zadaniem było malarskie dzieło, które w historii sztuki zapisało się jako Tryptyk z Miraflores, ołtarzowe przedstawienie składające się z trzech kwater, które ukazują najważniejsze wydarzenia z życia Matki Bożej. Wszystkie te kwatery, o identycznych wymiarach, bogato zdobione portykiem, w którym możemy m.in. odnaleźć sceny z życia Jezusa i Maryi, przedstawiają malarskie wyobrażenia adoracji Bożego Dzieciątka, zdjęcia Chrystusa z krzyża, wreszcie objawienie się Zmartwychwstałego Maryi. Trzeba podkreślić, że sceny te nawiązują do trzech tajemnic różańca: radosnej, bolesnej i chwalebnej, które kartuzi propagowali już od roku 1409.

Mistyczne objawienia

W sposób szczególny będzie nas interesowała trzecia kwatera przedstawienia van der Weydena, ukazująca scenę, o której milczą ewangeliści, ale wskazuje na nią Tradycja Kościoła rzymsko-katolickiego, apokryfy i objawienia. W Mistycznym Mieście Bożym XVII – wiecznej mistyczki, Marii z Agredy, czytamy, że po zmartwychwstaniu, „w chwili, gdy Dusza Jezusa połączyła się z Ciałem i udzieliła Mu życia, ciało najczystszej Matki przeniknęła radość (…). Gdy Najświętsza Panna została w ten sposób przygotowana, wszedł do Niej zmartwychwstały Zba­wiciel (…), podniósł Ją i przycisnął do serca”.

Z kolei bł. Anna Katarzyna Emmerich w swoich mistycznych wizjach przekazuje na ten temat jeszcze więcej informacji. Już w Wielką Sobotę, ok. godz. 21.00 do Maryi przybył anioł z poleceniem, aby wyszła do tzw. furtki Nikodema. Kiedy udała się Ona we wskazanym kierunku, dostrzegła Duszę Jezusa „bez żadnego śladu ran, otoczoną licznym orszakiem dusz praojców. Jezus, zwróciwszy się ku Patriarchom, wskazał na Najświętszą Marię Pannę i rzekł: «Oto Maryja, Matka Moja!». Następnie uścisnął Ją i zniknął.

IZABELA MARCINIAK OVS

Polonistka, w "Królowej Różańca Świętego" pisze głównie na temat sztuki sakralnej oraz o literaturze religijnej.
Wyszukaj jej teksty.

Zobacz podobne wpisy:

Ofiarowanie Jezusa w świątyni, © Fot. Wikicommons

Radość św. Józefa

Rembrandt, Powrót Syna Marnotrawnego ok. 1661–1669 r. © Fot. Wikicommons

Czułe miłosierdzie czy beznadzieja aż do końca? 

Fot. ks. Piotr Markielowski

Czym są dopowiedzenia różańcowe?

Maciej Apostoł, Peter Paul Rubens, ok. 1611 r. © Fot. Wikicommons

Maciej: ten, który zastąpił zdrajcę