Osioł

Osioł występuje w tekstach biblijnych w przeróżnych kontekstach. Jednym z nich są prawne obostrzenia często związane z osłem lub innym zwierzęciem służącym do transportowania towarów (Wj 21, 33; 22, 3; 23, 5; Pwt 5, 14; 22, 4; 18, 31). Wzmiankowanie tego zwierzęcia w poszczególnych tekstach prawnych świadczy o potrzebie uściślenia najmniejszych spraw w relacjach międzyludzkich, które reguluje prawo nadane na Synaju. Najbardziej chyba znanym fragmentem, w którym bohaterem jest osioł, a w zasadzie oślica, jest tekst o proroku Balaamie, który na rozkaz króla Balaka miał przekląć Izraela i prorokować przeciwko niemu (Lb 22–24). Na drodze do tego stanęła mu jednak… jego własna oślica, która nie chciała kontynuować podróży, gdyż na drodze stanął jej anioł Pański. Nie widział go Balaam, dlatego nie rozumiał dziwnego zachowania swojego zwierzęcia. Zaczął ją okładać kijem. Bóg niejako użyczył jej swojego głosu, więc przemówiła do swojego pana, skarżąc się na to, jak ją traktuje. Później Balaam zamiast złorzeczyć Izraelowi, śle ku niemu błogosławieństwa. Oślica uratowała życie swemu panu. Mimo iż była zwierzęciem przeznaczonym do ciężkich prac, okazała się mądrzejsza niż jej właściciel.   Osioł może symbolizować także słabość. Syrach wskazuje, że opuszczony osioł na pustyni jest łatwym celem dla łowców takich jak lwy. Dopowiada: „A biedni są łupem dla bogatego”. Słabość osiołka została uznana przez Chrystusa, bo to na tym zwierzęciu wjeżdża On do Jerozolimy.

Andrzej Jędrzejczak

Poczciwy osioł to członek rodziny koniowatych. Należy do tego samego rodzaju Equus co koń domowy. Osły domowe wywodzą się od dzikiego osła afrykańskiego (Equus africanus) zamieszkującego niegdyś rozległe pustynne tereny Afryki – głównie Libię, Nubię, Egipt i Somalię. Dzikie osły dzieli się na dwa obecnie żyjące podgatunki – osioł somalijski (zamieszkujący Róg Afryki) i osioł nubijski (zamieszkujący Egipt). Obie dzikie formy osła są skrajnie zagrożone wymarciem. Szacuje się, że na wolności zostało nie więcej niż 400 osobników obu form. Trzeci podgatunek dzikiego osła, osioł atlantycki, zamieszkujący dawniej Maroko i Algierię, wymarł już całkowite. Osioł nubijski sięgał kiedyś w stanie dzikim aż do Palestyny, stąd wzmianki w Biblii o „dzikich osłach”. Osioł został udomowiony znacznie wcześniej niż koń. Pierwsze niewątpliwe ślady tego procesu pochodzą sprzed 4000 lat z terenów starożytnego Egiptu. Osioł jako zwierzę spokojne, silne (zdecydowanie silniejsze od konia – o połowę mniejszy od koni osioł może transportować o jedną trzecią większe ciężary niż one), wytrzymałe i o bardzo małych wymaganiach pokarmowych szybko rozpowszechnił się w całym basenie Morza Śródziemnego. Także wysoka – wyższa niż u konia – odporność osła na brak wody była pożądaną cechą. W dawnym Izraelu był niezwykle popularny, jako tańszy od konia tak w zakupie, jak i w utrzymaniu, a przy tym zdolny do transportu większych ciężarów i bardzo wytrzymały. Jako zwierzę wierzchowe i pociągowe służył wszystkim warstwom społecznym – od królów do biedoty. Te cechy osła wywodzą się wprost od jego dzikich przodków, które są zwierzętami pustyń, półpustyń i dzikich, bezwodnych gór Afryki. Inną ich cechą jest bardzo wyrażony instynkt samozachowawczy – i to jest źródło słynnego „oślego uporu” – osły dbają o swoje bezpieczeństwo i po prostu niesłychanie trudno zmusić je do zrobienia czegoś, co uznają za niebezpieczne dla siebie. Osły są jednak inteligentnymi zwierzętami, przewyższając w tym aspekcie konie, co też jest zapewne pochodną dostosowania się przodków osła do życia w bardzo trudnym środowisku. Po dziś dzień osły są często spotykane w regionach „biblijnych”, a ich pogłowie na całym świecie sięga 40 milionów sztuk. Jacek Rakoczy