Pisząc o słowach Świętego Jana Pawła II w kontekście sakramentu bierzmowania, nie można nie wspomnieć jednego z najsłynniejszych zdań, jakie wypowiedział na ziemiach polskich: „Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi, tej ziemi” (2 czerwca 1979 roku). Nie da się pozytywnie zmieniać dziejów świata ani własnego życia bez pomocy Ducha Świętego – Jego siedmiu darów: mądrości, umiejętności, rady, męstwa, rozumu, pobożności i bojaźni Bożej.

Duch Święty, podobnie jak Ojciec i Syn, jest obecny we wszystkich sakramentach. Ale słusznie z Jego osobą najbardziej kojarzy się nam bierzmowanie.

 Jezus, odchodząc do nieba, dał swoim uczniom polecenie, by idąc na świat głosili Ewangelię zarówno słowem, jak i przykładem życia. Ponieważ zadanie było trudne, wymagało mądrości, umiejętności, ale też odwagi i zaufania do Boga. Apostołowie dostali szczególną pomoc. Pięćdziesiąt dni po zmartwychwstaniu otrzymali Ducha Świętego, który – jak głosi Ewangelia – pocieszał, uczył i przypominał im wszystko, czego nauczyli się od Chrystusa, słuchając Go i patrząc na Jego czyny.

Do zesłania Ducha Świętego i dawania świadectwa o Jezusie nawiązał święty papież Jan Paweł II w Watykanie 29 maja 1979 roku. Mówił wtedy: „Przyjście Ducha Świętego w sakramencie bierzmowania ze swymi darami i owocami łaski ma za zadanie formowanie dojrzałych i odpowiedzialnych chrześcijan, takich, jakimi stali się apostołowie po wyjściu z Wieczernika. Dojrzałość bierzmowanych wyraża się w dynamicznym i świadomym apostołowaniu, to jest w dawaniu żywego świadectwa zmartwychwstałemu Panu i Jego Ewangelii. Na tym bowiem opiera się w ostatecznej analizie apostolstwo świeckich w Kościele. Dlatego też potrzebne jest rzetelne przygotowanie przez modlitwę, refleksję, pogłębienie wiary. Życia chrześcijańskiego nie improwizuje się. Wymaga ono prawdziwego pogłębienia świadomości”. 

Również do tego samego wydarzenia nawiązał podczas przemówienia do uczestników Kongresu Teologów Europy Środkowowschodniej w Częstochowie 15 sierpnia 1991 słowami: „Świadectwo apostołów musi być zakorzenione w świadectwie Ducha Świętego, Ducha Prawdy, bo tylko On przenika głębokości Boga samego (por. 1 Kor 2,10). Potwierdziło się to w dniu Pięćdziesiątnicy – i odtąd trwa w apostolskim posłannictwie Kościoła. Wszyscy ochrzczeni są wezwani do tego świadectwa, w szczególności poprzez bierzmowanie jako sakrament uzdalniający do świadectwa”. 

Tego samego dnia na Mszy świętej w homilii mogliśmy usłyszeć: „Przyjmijcie Ducha Świętego! Przeniknięci mocą, która od Niego pochodzi, stawajcie się budowniczymi nowego świata: świata innego, opartego na prawdzie, na sprawiedliwości, na solidarności, na miłości”.

Aby nie zmarnować darów otrzymanych od Boga, konieczne jest samowychowanie, czyli troska o własny rozwój duchowy i moralny.  Zdaniem papieża „zmierza do tego właśnie, aby bardziej »być« człowiekiem, być chrześcijaninem, aby odkrywać i rozwijać w sobie talenty otrzymane od Stwórcy i realizować właściwe każdemu powołanie do świętości” (homilia podczas spotkania z młodzieżą na placu Adama Mickiewicza w 1997 roku). Duch Święty przez nasze sumienie, a także poprzez nauczanie Kościoła, przykazania, mądrą i pobożną lekturę, pomaga nam zrozumieć prawdy naszej wiary i zgodnie z nimi żyć.

Zadanie głoszenia Bożych prawd jest aktualne po dziś dzień i obowiązuje nie tylko (wbrew pozorom) biskupów, kapłanów i katechetów, ale każdego z nas. Wszyscy jesteśmy odpowiedzialni, by Ewangelia docierała do ludzi, którzy żyją wśród nas. Wszyscy mamy być świadkami Jezusa w domu, w szkole, w zakładach pracy, na ulicach miast, tak aby każdy, kto nas słucha i widzi, mógł brać przykład chrześcijańskiej postawy i życia zgodnego z zasadami naszej wiary. Nie jest to łatwe. Każdy może być narażony na ośmieszenie, niezrozumienie, czasem nawet na upokorzenie i inne przykrości. W niektórych krajach za przynależność do Kościoła grozi nawet śmierć. 

Śmierć za wiarę w Jezusa poniosło w dziejach świata bardzo wielu męczenników. Jednemu z nich – Świętemu Stanisławowi ze Szczepanowa papież Jan Paweł II poświęcił homilię na Błoniach w Krakowie w czerwcu 1979 roku. Mówił wtedy: „Jubileuszowe odczytanie posłannictwa św. Stanisława w dziejach naszego chrześcijańskiego tysiąclecia, a także całe duchowe przygotowanie do tegorocznej uroczystości, nawiązywało właśnie do tego sakramentu bierzmowania, czyli umocnienia (…). Sakrament bierzmowania przyjmujemy jeden jedyny raz w życiu (podobnie jak chrzest) – a całe życie, które otwiera się w perspektywie tego sakramentu, nabiera charakteru wielkiej i zasadniczej próby. Jest to próba wiary i próba charakteru”. 

I dalej w tej samej homilii mogliśmy jeszcze usłyszeć: „Weźmijcie Ducha Świętego (J 20, 22). Tego Ducha: Ducha zbawienia, odkupienia, nawrócenia i świętości, Ducha prawdy, Ducha miłości i Ducha męstwa – odziedziczonego jako żywą moc po apostołach – przekazywały po tyle razy biskupie dłonie całym pokoleniom na ziemi polskiej. Tego Ducha pragnę wam dzisiaj przekazać, tak jak przekazywał Go swoim współczesnym biskup rodem ze Szczepanowa. Pragnę wam dziś przekazać tego Ducha, ogarniając sercem z najgłębszą pokorą to wielkie bierzmowanie dziejów, które przeżywacie”.

Bierzmowanie wyciska na duszy niezniszczalny znak nazywany charakterem sakramentalnym. Ściśle wiąże z Kościołem, należy też do tak zwanych sakramentów wtajemniczenia chrześcijańskiego. Udzielany jest tylko raz w życiu. 6 czerwca 1979 roku w Częstochowie podczas homilii dla alumnów, młodzieży zakonnej i służby liturgicznej padły słowa papieża: „stajemy się w Duchu Świętym uczestnikami nowego życia, które Chrystus zaszczepił w każdym z nas już przez chrzest, a umacnia przez bierzmowanie”.

Nieprzypadkowo bierzmowanie nazywane jest sakramentem dojrzałości chrześcijańskiej. Człowiek przystępujący doń powinien być świadomy swej własnej chęci chrześcijańskiego życia. Papież ujął to w słowach: „Tajemnica Pięćdziesiątnicy jako dar Ducha Świętego ofiarowany każdemu urzeczywistnia się w szczególny sposób w bierzmowaniu, które jest sakramentem chrześcijańskiego wzrastania i duchowej dojrzałości. Każdy wierny dostępuje w nim pogłębienia łaski chrzcielnej i zostaje w pełni włączony we wspólnotę mesjańską i apostolską, a zarazem »utwierdzony« w owej zażyłości z Ojcem i z Chrystusem, która czyni zeń świadka i uczestnika dzieła zbawienia”(orędzie do młodych – Światowe Dni Młodzieży, Rzym 1997).

Ostatni cytat, jaki chciałabym Wam dzisiaj zaproponować, potraktujmy jednocześnie jak życzenia i testament: „Wspierani mocą Ducha Świętego, zachowujcie wierność Chrystusowi i odważnie głoście Jego Ewangelię” (homilia w Wigilię Paschalną – Bazylika św. Piotra na Watykanie, 2003).

Co o bierzmowaniu mówi Katechizm Kościoła Katolickiego?

Katechizm Kościoła Katolickiego sakramentowi bierzmowania poświęca akapity 1285- 1321. Wybraliśmy z nich kilka cytatów.

Sakrament bierzmowania wraz z chrztem i Eucharystią należy do „sakramentów wtajemniczenia chrześcijańskiego” (…)Należy zatem wyjaśniać wiernym, że przyjęcie tego sakramentu jest konieczne jako dopełnienie łaski chrztu”. (KKK 1285)

Apostołowie, wypełniając wolę Chrystusa, przez wkładanie rąk udzielali neofitom daru Ducha Świętego, który uzupełniał łaskę chrztu (KKK 1288)

Ważnym momentem, który poprzedza celebrację bierzmowania, a równocześnie w pewien sposób do niej należy, jest poświęcenie krzyżma świętego. Dokonuje go dla swej diecezji biskup w Wielki Czwartek podczas Mszy krzyżma świętego. (KKK 1297)

Katechizm Kościoła Katolickiego

Nowe wydanie Katechizmu Kościoła Katolickiego w języku polskim, dostosowane do wydania łacińskiego.

Zobacz

W obrządku rzymskim biskup wyciąga ręce nad bierzmowanymi. Jest to gest, który od czasów apostolskich jest znakiem daru Ducha. Biskup modli się o Jego wylanie: Boże wszechmogący, Ojcze naszego Pana, Jezusa Chrystusa, który odrodziłeś te sługi swoje przez wodę i Ducha Świętego i uwolniłeś ich od grzechu, ześlij na nich Ducha Świętego Pocieszyciela, daj im ducha mądrości i rozumu, ducha rady i męstwa, ducha umiejętności i pobożności, napełnij ich duchem bojaźni Twojej. Przez Chrystusa, Pana naszego”. (KKK 1299)

W obrzędzie łacińskim „sakramentu bierzmowania udziela się przez namaszczenie krzyżmem na czole, którego dokonuje się wraz z nałożeniem ręki i przez słowa: Accipe signaculum doni Spiritus Sancti – „Przyjmij znamię daru Ducha Świętego” (KKK 1300)

Bierzmowanie przynosi wzrost i pogłębienie łaski chrzcielnej:

– zakorzenia nas głębiej w Bożym synostwie, tak że możemy mówić „Abba, Ojcze!” (Rz 8,15);

– ściślej jednoczy nas z Chrystusem;

– pomnaża w nas dary Ducha Świętego;

– udoskonala naszą więź z Kościołem.

– udziela nam, jako prawdziwym świadkom Chrystusa, specjalnej mocy Ducha Świętego do szerzenia i obrony wiary słowem i czynem, do mężnego wyznawania imienia Chrystusa oraz do tego, by nigdy nie wstydzić się Krzyża (KKK 1303)

Sakramentu bierzmowania, podobnie jak chrztu, którego jest dopełnieniem, udziela się tylko jeden raz. (KKK 1304)

Zwyczaj łaciński podaje „wiek rozeznania” jako odpowiedni czas do przyjęcia sakramentu bierzmowania. W niebezpieczeństwie śmierci należy jednak bierzmować dzieci, nawet jeśli nie osiągnęły jeszcze „wieku rozeznania” (KKK1307)

W obrządku łacińskim zwyczajnym szafarzem bierzmowania jest biskup. Chociaż biskup – w razie konieczności – może dać kapłanowi pozwolenie na udzielenie tego sakramentu. (KKK1313)

Jeśli bierzmowanie nie jest celebrowane razem z sakramentem chrztu, jego więź z chrztem zostaje wyrażona między innymi przez odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych. Celebracja bierzmowania podczas Eucharystii sprzyja podkreśleniu jedności sakramentów wtajemniczenia chrześcijańskiego. (KKK 1321)