Podczas czterdziestodniowego Wielkiego Postu Kościół przygotowuje się do obchodów najważniejszych świąt roku liturgicznego, czyli Wielkanocy. Kulminacją tego czasu jest Wielki Tydzień, a jeszcze bardziej święte triduum paschalne, a więc Wielki Czwartek, Wielki Piątek i Wielka Sobota. Przypominamy sobie zbawcze wydarzenia, podczas których Pan Jezus odkupił nas z niewoli grzechu i otworzył nam drogę do nieba. Co powinniśmy wiedzieć na ten temat?
Niedziela Palmowa
Wielki Tydzień rozpoczyna się Niedzielą Palmową. Wspominamy wtedy triumfalny wjazd Jezusa do Jerozolimy. Ludzie witali Go palmami (symbol zwycięstwa) z okrzykami Hosanna. Musimy jednak pamiętać, że oczekiwania tłumu były inne od tego, co Jezus chciał ludziom dać. Oni myśleli, że zostaną wyzwoleni przez Chrystusa z niewoli rzymskiej i będą żyli znów w wolnym państwie Izraela. Niestety, ponieważ Pan nie zamierzał tych oczekiwań spełnić, dokładnie ten sam tłum za kilka dni będzie wołał do Piłata „Precz z nim, na krzyż”.
Charakterystycznym elementem liturgii mszy świętej tego dnia jest rozbudowane czytanie Ewangelii o męce i śmierci Jezusa często z podziałem na role. Poświęcane palmy przypominają nam, że święta wielkanocne są tuż tuż. Ale żeby naprawdę cieszyć się ze zmartwychwstania najpierw trzeba przejść z Chrystusem przez Jego mękę i śmierć.
W Wielki Poniedziałek, Wielki Wtorek i Wielką Środę podczas czytania Ewangelii usłyszymy, jak Judasz zdradził swego Mistrza za trzydzieści srebrników i jak faryzeusze z arcykapłanami planowali śmierć Jezusa.
Triduum paschalne
W Wielkim Tygodniu na szczególne wyróżnienie zasługują trzy dni, które razem stanowią kulminację obchodów zbawczych wydarzeń – Wielki Czwartek, Wielki Piątek i Wielka Sobota, czyli triduum paschalne. Wiele wydarzeń biblijnych czytanych w tym czasie nawiązuje do wiary i zwyczajów Starego Testamentu, zwłaszcza wyzwolenia z niewoli egipskiej i świąt Paschy. Pozwólcie zatem, że niektóre z tych wydarzeń starotestamentalnych wam przypomnimy i przybliżymy.
Słowo „pascha” znaczy dosłownie „przejście”. Naród izraelski każdego roku obchodzi wielkie święto Paschy na pamiątkę ucieczki z niewoli egipskiej i przejścia przez Morze Czerwone do wolności. W czasie tych samych świąt niemal dwa tysiące lat temu Jezus dokonał wyzwolenia (czyli przejścia) ludzi od śmierci, grzechu i szatana do wolności dzieci Bożych i życia wiecznego wśród zbawionych w niebie.
Wielki Czwartek
W Wielki Czwartek wieczorem zaczynało się przygotowanie Paschy. Właśnie tego wieczoru Chrystus zasiadł ze swoimi uczniami do ostatniej wieczerzy, w czasie której ustanowił dwa sakramenty – eucharystię i kapłaństwo. Wcześniej dał znak wielkiej pokory, obmywając uczniom nogi. Następnie udał się na modlitwę do Ogrodu Oliwnego, gdzie się modlił. Po zdradzie Judasza został pojmany i zaprowadzony na sąd.
W tym dniu przed południem odbywa się w kościele katedralnym msza święta krzyżma. Poświęca się wtedy oleje używane między innymi do sakramentu chorych i sakramentu chrztu świętego. Natomiast na uroczystej mszy świętej wieczerzy Pańskiej wspominamy wydarzenia z wieczernika. Jednym z obrzędów tego wieczoru jest gest obmycia nóg. Na zakończenie liturgii Najświętszy Sakrament zostaje przeniesiony do tak zwanej ciemnicy (kaplicy adoracji). Milkną organy i dzwony. Wielki Czwartek jest tradycyjnie świętem wszystkich kapłanów Kościoła katolickiego.
Wielki Piątek
Jednym z najważniejszych wydarzeń nocy paschalnej w Starym Testamencie było przejście Anioła Śmierci. W Egipcie zabijał on wszystkich pierworodnych. Domy izraelskie chroniła krew baranków, którą kropiono domy. Pieczony baranek był ostatnim posiłkiem przed ucieczką.
Na pamiątkę tamtych wydarzeń Żydzi co roku dzień przed Paschą zabijali w ofierze baranki, których mięso miało być głównym daniem świątecznego stołu. Krwawe ofiary ze zwierząt dla ludzi Starego Testamentu były wyrazem wdzięczności wobec Boga za jego dary, ale też sposobem na przebłaganie za grzechy, bo przecież nie znali sakramentu pokuty.
W tamten historyczny Wielki Piątek, w tym samym czasie, gdy w świątyni trwała rzeź baranków paschalnych, na Golgocie umierał Jezus, składając Bogu doskonałą ofiarę z samego Siebie. To dlatego Jezusa nazywamy Barankiem Bożym, który gładzi grzechy świata.
W tym dniu nie odprawia się w kościołach mszy świętej. Uczestniczymy w drodze krzyżowej i ceremoniach wielkopiątkowych z liturgią słowa, podczas której czytana jest Męka Pana Jezusa według świętego Jana. W miejsce modlitwy wiernych czyta się (a także częściowo śpiewa) bardzo rozbudowaną modlitwę powszechną, którą obejmujemy wszystkich ludzi – i wierzących, i niewierzących, i chorych, i podróżnych, i jeszcze wielu innych. Potem następuje adoracja krzyża i komunia święta. Po niej monstrancja z Najświętszym Sakramentem jest przenoszona do Grobu Bożego, gdzie cały następny dzień trwać będzie adoracja.
Wielka Sobota
Wielka Sobota upływa w ciszy. W ciągu dnia święcimy pokarmy na stół wielkanocny. Główne wydarzenia dzieją się wieczorem podczas liturgii Wigilii Paschalnej. Ważną jej część stanowią obrzędy poświęcenia ognia, zapalenie paschału, poświęcenie wody, odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych.
Wniesiony do ciemnego kościoła paschał symbolizuje Jezusa Chrystusa zmartwychwstałego. Jego światło będzie towarzyszyć wszystkim nabożeństwom liturgicznym do święta Wniebowstąpienia Pana Jezusa.
Liturgia słowa jest bardzo rozbudowana i obejmuje wiele czytań tekstów biblijnych przeplatanych śpiewaniem psalmów. Podczas tej liturgii kapłan śpiewa też piękne Orędzie Wielkanocne. W litanii do wszystkich świętych przywołujemy wstawiennictwa tych, którzy dostąpili już chwały nieba.
Na koniec odbywa się procesja wokół kościoła (w nie których parafiach dopiero w niedzielę rano), która jest znakiem rozpoczęcia obchodów świąt Zmartwychwstania Pańskiego.
