Zawitaj, Panno mądra, domie poświęcony

Już w pierwszym wersecie hymnu przewidzianego na prymę autor modlitwy maryjnej umieszcza dwie aluzje biblijne. Odnosi się do mądrości Maryi, wzywając ją słowami „zawitaj, Panno mądra” oraz podkreśla jej świętość, używając wyrażenia „domie poświęcony”. Wskazanie na mądrość Maryi wiąże ją z tradycją dzieł mądrościowych Starego Testamentu. Jest to korpus ksiąg określanych mianem dydaktycznych, w których dominuje przekazywanie rad, wskazywanie na skutki dobrego i złego postępowania, udzielanie wskazówek, jak żyć pięknie, oczywiście zgodnie z tradycją żydowską, choć prawidła zawarte chociażby w Księdze Mądrości mogą być również i obecnie stosowane. 

Zawitaj Panno mądra, domie poświęcony,

Siedmioma kolumnami pięknie ozdobiony.

Od wszelakiej zarazy świata ochroniona,

Pierwej święta w żywocie matki, ni zrodzona.

Tyś Matką wszech żyjących,

Tyś jest Świętych drzwiami;

Nowa gwiazdo z Jakuba, Tyś nad Aniołami.

Ogromna czartu jesteś, w szyku obóz silny,

Bądź chrześcijan ucieczką i port nieomylny.

W Księdze Przysłów z kolei zawarte zostały przemówienia Mądrości. Okazuje się, że zyskała ona nowy wymiar – autor biblijny uosabia Mądrość, czyni z niej jakby człowieka. Mądrość ma więc możliwość wypowiedzenia się na różne tematy, porusza ważne zagadnienia, a w swoich mowach karci ludzi i wskazuje im odpowiednią drogę życia. Bycie mądrym nie oznacza zatem posiadania specjalistycznej wiedzy z bardzo wąskiego zakresu nauki. Bycie mądrym to odpowiednie postępowanie, czynienie dobra, życie w taki sposób, by niczego nie żałować, a także – co najważniejsze – dążenie do świętości. Maryja zostaje nazwana mądrą, gdyż spełniła wszystkie kryteria, by ten tytuł uzyskać. Dlatego też nazwano ją „domem poświęconym”. Można stwierdzić, że sama przez swoje czyny uświęciła swe życie.

Sformułowanie „dom poświęcony” ma jeszcze jeden ważny kontekst. Maryja jest świątynią, która nosiła w sobie Boga, podobnie jak świątynia jerozolimska (zbudowana z polecenia Salomona, mądrego króla izraelskiego) była miejscem przechowywania świętości dla Izraelitów – Arki Przymierza. Drugi z wersetów wezwania hymnicznego ukazuje to w sposób dobitny. Maryja jest świątynią, miejscem przebywania Boga, które On sobie upodobał, podobnie jak uczynił ze wzgórzem Syjonu, na którym wedle tradycji biblijnej miała stanąć świątynia jerozolimska. Kolumnada świątyni jerozolimskiej była nieco bogatsza i liczyła więcej niż siedem kolumn. Liczba ta, użyta w stosunku do Maryi, wskazuje na jej bliskość z Bogiem. W symbolice biblijnej liczba siedem jest liczbą Boga i stanowi o pełni. Jeśli coś składa się z siedmiu elementów, to oznacza, że niczego danej rzeczy nie brakuje. Tak też jest z Maryją, która jakby „składała się” z siedmiu kolumn. Oznacza to, że niczego jej nie brakuje.

W dalszej części hymnu autor godzinek podkreśla wrodzoną świętość Maryi. Została ona poczęta bez grzechu, co oznacza, że nie miała zmazy grzechu pierworodnego. To pozwala Maryi uniknąć czegoś, co w teologii nazywa się winą. Winą są wszystkie działania, które negatywnie wpływają na więź człowieka z Bogiem. Nie oznacza to, że Maryja jest wolna od tzw. kar, czyli cierpienia, pożądliwości, podlegania śmierci. Ewangeliści nie przekazują nam żadnych wiadomości o tym, czy Maryja ulegała zranieniu fizycznemu. Z pewnością możemy stwierdzić, że cierpiała wewnętrznie, a ten ból odczuwała, kiedy widziała cierpiącego syna. Spełniła się wtedy profetyczna mowa Symeona, który w momencie ofiarowania Jezusa w świątyni zapowiedział, że serce Maryi zostanie ugodzone mieczem. Nie miał być to namacalny miecz, służący do zadawania ran w ciele, a miecz duchowy: symbol wielkiego cierpienia wewnętrznego i ogromnego smutku i żalu z powodu trudnych wydarzeń.

Kolejne wezwanie skierowane do Maryi odnosi się do symbolu gwiazdy. W kulturach starożytnego Bliskiego Wschodu symbolika gwiazdy była niezwykle istotna. Towarzyszyła ona często ważnym postaciom na królewskich dworach, podkreślając godność określonej osoby. 

Obserwacja gwiazd była ważnym zajęciem starożytnych mędrców, którzy raportowali ruchy po nieboskłonie najważniejszych gwiazd. Obserwacja gwiazdy betlejemskiej pomogła mędrcom ze Wschodu dotrzeć do nowonarodzonego Jezusa. Maryja, określona jako gwiazda, posiada wysoki status na dworze królewskim Jezusa. Pałacem Jezusa nie była niebiańska świątynia lub wystawny majątek dworski, lecz życie wśród ludzi, a Maryja nieustannie Mu w tym towarzyszyła. Autor „Godzinek” wskazał również dokładne pochodzenie Maryi, co oddaje przydomek „z Jakuba”. Należy pamiętać, że to właśnie patriarchę Jakuba określano w Starym Testamencie mianem Izraela. Imiona te, Jakub i Izrael, funkcjonowały na zasadzie ekwiwalentu, czyli tam, gdzie pojawiało się imię „Jakub”, często można je było odczytywać jako „Izrael”. Mówiąc o Maryi jako gwieździe z Jakuba, autor godzinek podkreśla jej łączność z Izraelem jako narodem wybranym. Ponadto wskazanie na Maryję jako na „nową gwiazdę z Jakuba” sugeruje, że nadchodzi „nowa jakość”. Maryja wnosi swoją postawą i działaniem nową jakość w życie Izraela. Staje się czymś dotąd niespotykanym, co może budzić przede wszystkim nadzieję, bo przecież jest Bożą rodzicielką. To stawia ją ponad aniołami, istotami duchowymi, których głównym zadaniem jest oddawanie czci Bogu i posłannictwo z wiadomościami od Niego do wybranych ludzi. Maryja jako człowiek zyskuje specjalny status, a to dzięki temu, że zgodziła się być matką Syna Bożego. Anioły jako istoty duchowe nie podlegają cierpieniu i pożądliwości, co dotyczyło jednak Maryi. Tymczasem okazuje się, że jest ona od nich ważniejsza. Dzieje się tak właśnie z racji jej rodzicielstwa.

reklama

Piękne różańce z kamienia 

Piękne i wytrzymałe różańce z wzorem Matki Bożej Pompejańskiej. Znajdź coś dla siebie!

Zobacz tutaj

Ostatnie inwokacje „Godzinek” mają charakter militarny i dotyczą niezłomności Maryi w jej działaniu na rzecz człowieka, który z wiarą kieruje się do niej w chwili grozy i cierpienia. Podkreślają one siłę, jaką dysponuje Maryja. Być może autor modlitwy, pisząc te słowa, wspominał jakieś wydarzenie historyczne, w którym armia dowodzona przez chrześcijańskiego króla starła się z wrogimi wojskami i za sprawą Maryi wygrała tę potyczkę. Autor modlitwy mógł też się odnieść do biblijnych opisów bitew lub po prostu wskazać na Maryję jako na kobietę o niezwykłej mocy. W dialogu po części hymnicznej podkreślono jej pierwszeństwo wobec wszystkich stworzeń. Maryja swoją siłę, pozycję i kult zawdzięcza tylko Bogu.

Kolejna już godzina modlitewna jest dowodem wielkiej czci, jaką oddawał Maryi autor „Godzinek”. Nie zawsze jednak tytuły, jakimi ją obdarował, da się powiązać z motywami biblijnymi. Brak jasnych powiązań nie zubaża obrazu Maryi. Dodatkowe elementy pozabiblijne dodają tylko wartości całemu tekstowi i pozwalają stwierdzić elastyczność autora, który nie skupiał się tylko na powtarzaniu biblijnej symboliki, lecz uzupełniał ją o dodatkowe skojarzenia.