Kobiety przy pustym grobie

Pozycja kobiet w świecie starożytnym nie była zbyt uprzywilejowana, zwłaszcza w kulturach semickich, a więc także izraelskiej. Dziwić może fakt, że to właśnie kobiety stały się pierwszymi świadkami zmartwychwstania Jezusa, a zarazem pierwszymi misjonarkami tej zbawiennej wiadomości. Zdziwienie może okazać się jeszcze większe, gdy zdamy sobie sprawę, że kobieta nie była traktowana poważnie jako świadek jakiegoś wydarzenia. Tymczasem to właśnie one zwiastowały uczniom nieprawdopodobną wieść o pustym grobie. Stosunek uczniów Chrystusa musiał się zmienić niebotycznie, kiedy okazało się, że niewiasty mówiły prawdę: Chrystus zmartwychwstał. Prześledźmy tragiczne momenty od złożenia Pana Jezusa w grobie, aż do Jego zmartwychwstania, i zastanówmy się na rolą kobiet wtedy i w czasach obecnych. Wierność kobiet, które towarzyszyły Chrystusowi w najgorszych chwilach, gdy konał na krzyżu, została doceniona nie tylko przez Zbawiciela. Okazuje się bowiem, że od wielu set lat Kościół prawosławny czci niewiasty, które podążyły do grobu Pańskiego i zastały go pustym, jako święte. Niedziela zmartwychwstania Pańskiego często określana jest jako liturgiczny lub też prawosławny dzień kobiet. Mogły one udać się do grobu Pańskiego dopiero po ustaniu odpoczynku szabatowego. Prawo żydowskie zabraniało podejmowania się prac w szabat, a zakazem objęty był również w sposób szczególny kontakt ze zwłokami. W Starym Testamencie autorzy biblijni odnotowali, że kontakt ze zmarłym niesie za sobą nieczystość kultyczną, która wymaga specjalnego rytuału oczyszczenia. Z racji spoczynku szabatowego niewiasty nie mogły podjąć się dalszych prac przy ciele Chrystusa, które zaraz po śmierci Pana zostało złożone do grobu. Tu również zadziałało prawo szabatowe, bowiem zabronione było pozostawienie zwłok na widoku publicznym w ten święty dla Żydów dzień. Kobiety stają się dla nas figurą dbałości nie tylko o drobiazgowe przestrzeganie prawa, czego nie można pod żadnym warunkiem mylić z nadmierną skrupulatnością. Ich zachowanie dowodzi również wielkiej miłości, jaką darzyły zmarłego Chrystusa. Niezwłocznie, gdy tylko mogły, przybyły do grobu, by namaścić ciało Jezusa drogimi wonnościami. Św. Będą Czcigodny, wybitny starożytny pisarz chrześcijański, wskazywał w swoich dziełach, że kobiety te są dla nas przykładem przywiązania do Chrystusa. Pisał bowiem: „I my więc, którzy wierzymy w Tego, który umarł, jeśli tylko szukamy Pana będąc pełnymi woni cnót wraz z zamiarem czynienia dobrych uczynków, naprawdę przychodzimy z wonnościami do Jego grobu”. Dla Bedy Czcigodnego nasze czyste serce oraz miłosna relacja z Chrystusem są jak wonna ofiara miła dla Boga. Zaleca więc ów święty, by nie zwlekać i kierować się do Umiłowanego. Podążając więc do grobu Pańskiego kobiety zastanawiały się, kto wspomoże je i odsunie kamień, którym zastawione było wejście do pomieszczenia, gdzie złożono Jezusa. Nie wiedziały jeszcze, że Chrystus zmartwychwstał, a na miejscu napotkały anielskich zwiastunów oznajmujących wielką radość dla wszystkich, że oto „Ten, którego szukają, zmartwychwstał”. Pełna symboliki jest scena spotkania kobiet z aniołami. Święty Marek napisał, że niewiasty w grobie spotkały młodzieńca siedzącego po prawej stronie Jezusa (Mk 16,5). Prawa strona u Boga zarezerwowana jest dla Jego odwiecznego Syna. Niezwykle wymowna scena! Święty Mateusz, pisząc o aniele zasiadającym na powalonym kamieniu, kieruje nasza uwagę na dwa aspekty. Pierwszym jest idea zwycięstwa Mesjasza, a drugim Jego funkcja nauczycielska, bowiem gdy tylko Jezus zasiadał wśród swoich uczniów, to od razu rozpoczynał ich nauczać o królestwie Bożym. Z kolei święty Łukasz wymienia aż dwóch aniołów, co dowodzi, iż mieli być świadkami zbawczych wydarzeń, a swoją misję głoszenia o nich rozpoczęli właśnie w grobie Chrystusa. W starożytności uważano bowiem, że dwóch świadków to wystarczający dowód, by wykazać kogoś winę lub niewinność, przy czym nie mogły być to kobiety. Czwarty ewangelista, święty Jan, wspomina o dwóch aniołach, którzy siedzą: jeden w miejscu, gdzie wcześniej spoczywała głowa Jezusa, a drugi tam, gdzie leżały Jego nogi. Pomiędzy nimi pozostała pusta przestrzeń. Obraz wydaje się być zwykłym przedstawieniem pozycji, jaką przyjęli aniołowie w grobie, jednak niesie za sobą interesujące konsekwencje teologiczne, o których warto wspomnieć. Pozycja aniołów nie była przypadkowa, lecz przypominała usytuowanie cherubinów na Arce Przymierza. Obecność aniołów według niektórych, miała sugerować, że ciało Jezusa nie zostało skradzione, lecz miało miejsce wielkie wydarzenie. Skojarzenie Jezusa jako przebłagalni, na której składano w Izraelu krwawą ofiarę w Dzień Przebłagania, sugeruje, że jest On prawdziwą ofiarą złożoną na ołtarzu przed Bogiem. Skropiony ołtarz krwią cielca i kozła oznaczał rytuał przebłagania za grzechy wszystkich Izraelitów. Podobnie też i krew Chrystusa rytualnie oczyściła ludzi z winy, a sam stał się wielką ofiarą na przebłaganie za grzechy świata. Świadectwo kobiet musiało być zniewalające, choć trudno wnioskować, czy przeprowadziły one analizę pozycji zajmowanych przez aniołów w grobie Pańskim. Uznałem jednak, że jest to doskonała okazja do tego, by wątek ten poruszyć. Niemniej, kobiety również przeżyły szok, kiedy dostrzegły brak ciała Chrystusa. Aniołowie zwracają się do nich ze słowami „Nie bójcie się”. Są one chyba najczęściej pojawiającą się formułą w Nowym Testamencie: słyszymy ją z ust archanioła Gabriela oraz samego Chrystusa. To kolejny znak na niezwykłość wydarzenia. Święty Beda Czcigodny wspiera nas w rozumieniu tych słów: „Niech boją się ci, którzy nie miłują nadejścia obywateli z wysoka; niech trwożą się ci, którzy uciskani cielesnymi pragnieniami nie mają nadziei na dołączenie do ich niebiańskiej społeczności”. Rozstańmy się zatem z naszymi przywiązaniami i troskami codzienności, by móc chociaż przez chwilę adorować Chrystusa i namaścić go wonnością swojego serca.