Cały okres Wielkiego Postu w Kościele przypomina nam wszystkim o męce i śmierci Jezusa. Służą temu specjalnie dobrane pieśni, nabożeństwa, takie jak gorzkie żale czy droga krzyżowa. Jednakże kulminacja przeżywania wydarzeń paschalnych następuje w dniach Triduum Pańskiego.
W Wielki Czwartek wieczorem po uroczystościach Najświętszy Sakrament zostaje przeniesiony do ciemnicy. W Wielki Piątek nie ma mszy świętej, a do najważniejszych elementów liturgii należy adoracja krzyża. Coraz większą popularność zyskuje też nabożeństwo ciemnej jutrzni. Poznajmy pokrótce, czym jest ta modlitwa liturgiczna.
Co to jest jutrznia?
Każdego dnia wszyscy kapłani, także siostry zakonne, a również niektórzy świeccy odmawiają jutrznię, czyli brewiarzową liturgiczną modlitwę o poranku. Jednym z elementów tejże modlitwy jest czytanie lub śpiewanie psalmów i innych fragmentów Pisma Świętego przeznaczonych na każdy dzień. W czasie ciemnej jutrzni zarówno psalmy, jak i teksty czytań oraz modlitw są dostosowane treścią do przeżywanego właśnie okresu.
Ciemna jutrznia dawniej
Tradycja tych nabożeństw sięga korzeniami do czasów średniowiecznych. Jednakże współcześnie w wielu elementach od tych dawnych może się nieco różnić. Na przykład obowiązkowo kiedyś modlitwa taka musiała odbywać się przed wschodem słońca (stąd nazwa ciemna jutrznia). Ustawiano trójkątny świecznik (tak zwany trianguł) z piętnastoma świeczkami oraz sześć świec na ołtarzu. Po czytaniu każdego psalmu (a było ich aż 14) oraz podczas czytania lub śpiewania Kantyku Zachariasza gaszono po jednej z nich. Jako ostatnia była gaszona świeca najwyższa nazywana Chrystusową. Ciemności, jakie wówczas ogarniały cały kościół, miały symbolizować mroczny nocny świat ludzi grzesznych, którzy zabili Boga, dawcę światła i życia. Zgodnie ze słowami „Nastała ciemność, gdy Żydzi ukrzyżowali Jezusa”. Na zakończenie liturgii uderzano brewiarzami w ławki, co znaczyło krzyk ludzi przeciwnych Chrystusowi.
Ciemna jutrznia współcześnie
Obecnie podczas ciemnej jutrzni Wielkiego Piątku połączone są dwie godziny kanoniczne Brewiarza – godzina czytań i jutrznia. Słucha się między innymi tekstu Lamentacji proroka Jeremiasza przypominającego niewierność ludu Bożego. Przez nasze grzechy wszyscy jesteśmy winni śmierci Jezusa. Wszyscy upadliśmy i tylko Jezus może nas wszystkich przywrócić na nowo do życia w łasce Bożej. Modlitwa odbywa się przed pustym tabernakulum i gołym ołtarzem, co również przypomina, że naszym zadaniem jest nie tylko czuwanie przy Bogu, lecz także szukanie Go, wołając jak Jezus: „Boże mój, Boże mój, czemuś mnie opuścił?”.
Czyta się nie tylko teksty biblijne, ale także fragmenty dzieł ojców Kościoła, na przykład z Katechezy chrzcielnej św. Jana Chryzostoma o mocy Krwi Chrystusa: „Woda była obrazem chrztu, a krew Eucharystii. Żołnierz więc przebił Mu bok i otworzył wejście do świątyni, a ja tam znalazłem cudowny skarb, i cieszę się ze wspaniałych bogactw. To więc się stało z Barankiem: Żydzi Go zabili, a ja zebrałem owoc ofiary. (…) Nie chcę, abyś, słuchaczu, przechodził obojętnie wobec tak wielkich tajemnic, zostaje bowiem jeszcze inny i tajemny sens. Powiedziałem już, że woda i krew są obrazem chrztu i Eucharystii. Z tych dwóch sakramentów bierze swój początek Kościół «przez obmycie odradzające i odnawiające w Duchu Świętym», to znaczy przez chrzest i Eucharystię, które wywodzą się z boku Zbawiciela. Kościół więc powstał z boku Chrystusa, podobnie jak z boku Adama wyszła jego małżonka, Ewa”.
Ciemna jutrznia w Wielką Sobotę już bardziej przybliża nas do przeżycia świąt Zmartwychwstania Pańskiego. Przepełniona jest większą nadzieją „On bowiem zniszczył więzienie piekielne i zmiażdżył potęgę diabła”.
To tylko fragment artykułu…
Całość przeczytasz w "Królowej Różańca Świętego". To wydanie jest wciąż dostępne w sprzedaży, dlatego ma ograniczony dostęp. Nasze czasopisma możesz nabyć w cenie już od 2 zł. Zamów i wspieraj różańcowe inicjatywy!
