Grzech jest obrazą uczynioną Bogu i zerwaniem z Nim przyjaźni; zasadniczym celem więc pokuty jest rozpalenie w nas na nowo miłości Boga i sprowadzeniem nas do Niego w pełni. Grzesznik, który poruszony łaską miłosiernego Boga podejmuje ścieżkę pokuty, wraca do Ojca, który „ sam pierwszy nas umiłował” (1 J 4,19), do Chrystusa, który ofiarował się dla nas, i do Ducha Świętego, który w obfitości został na nas wylany.
Jednak „przez niewytłumaczalną i miłosierną tajemnicę Bożej opatrzności ludzie zostali połączeni ze sobą ścisłym nadprzyrodzonym związkiem, na mocy którego grzech jednego człowieka sprowadza szkodę na wszystkich, a i wszystkim przynosi korzyść świętość jednego”.
W ten sposób efektem pokuty jest pojednanie także z braćmi, którzy z powodu grzechu zawsze doznają krzywdy. Co więcej, nierzadko, ludzie łączą się w popełnianiu grzechu; słusznie zatem, żeby byli solidarni w odbywaniu pokuty. Uwolnieni w ten sposób od grzechu dzięki łasce Chrystusa będą mogli być w świecie, razem ze wszystkimi ludźmi dobrej woli, działać na rzecz sprawiedliwości i pokoju (z obrzędu pokuty).
Dobra spowiedź
Uczeń Chrystusa, który poruszony Duchem Świętym po popełnieniu grzechu zbliża się do sakramentu pokuty, musi przede wszystkim nawrócić swoje serce do Boga. To bliskie nawrócenie serca obejmuje:
1. Żal za grzechy (który jest „żalem i wzgardzeniem popełnionego grzechu z postanowieniem niegrzeszenia więcej”) i postanowienie nowego życia.
2. Spowiedź – częścią sakramentu pokuty jest wyznanie win, które pochodzi od prawdziwego poznania samego siebie i z żalu za popełnione grzechy. Spowiedź wymaga od pokutnika woli otwarcia serca przed Bożym sługą, a od sługi Bożego – sformułowania duchowej oceny.
3. Zadośćuczynienie – prawdziwa spowiedź staje się pełna i kompletna przy zadośćuczynieniu za popełnione winy, poprawie życia i naprawie wyrządzonych szkód. Dlatego kara powinna być prawdziwym lekiem na grzech i powinna przekształcić w jakiś sposób życie.
4. Rozgrzeszenie – grzesznikowi, który podczas spowiedzi sakramentalnej okazuje kapłanowi swoje nawrócenie, Bóg udziela swojego przebaczenia znakiem rozgrzeszenia.
5. Zobowiązanie nowego życia – owocem dobrej spowiedzi jest odnowione życie według Ewangelii i wciąż ożywiane miłością Boga, ponieważ „miłość zakrywa wiele grzechów” (1 P 4,8).
Rachunek sumienia
Słowo Boże oświeca sumienie, sprawia, że odkrywamy grzech i miłosierdzie Ojca. Poniższy schemat rozmyślań jest jedynie przewodnikiem. Każdy może go dostosować do własnych warunków.
Będziesz miłował Pana, Boga twojego, z całego swego serca (Pwt 6,5).
Czy moje życie jest zorientowane na Boga? Czy wierzę w Ojca, Syna i Ducha Świętego? Staram się poznać Biblię i naukę Kościoła? Czy współpracuję uczciwie z działającymi wspólnotami chrześcijańskimi? Czy moje świadectwo wiary jest spójne i nieustraszone? Czy modlę się przynajmniej rano i wieczorem? Mówię często o Bogu? Czy mam szacunek i miłość dla imienia Boga, Matki Bożej i Świętych? Czy czczę święto, uczestnicząc we mszy świętej? Czy nie pozwalam się za bardzo pochłonąć przez rzeczy (pieniądze, pracę, rozrywkę)?
Przykazanie nowe daję wam, abyście się wzajemnie miłowali tak, jak Ja was umiłowałem (J 13,34).
Czy w rodzinie (jako małżonek, rodzic, syn) przyczyniam się do dobra innych? Daję biednym, dzielę się dobrami, bronię uciskanych? Angażuję się we wspólnoty obywatelskie na rzecz pokoju, moralności, praworządności? Jako pracownik albo pracodawca jestem sprawiedliwy, uczciwy i solidarny? Sprawuję władzę czy słucham poleceń z lojalnością i szacunkiem? Czy nie rozpowszechniam kłamstw i oszczerstw? Czy nie nastawałem na życie, szacunek, integralność osoby ludzkiej? Czy nie kradłem i nie wyrządzałem szkód innym? Czy kiedy doznaję krzywdy, umiem przebaczać?
Bądźcie więc wy doskonali, jak doskonały jest Ojciec wasz niebieski (Mt 5,48).
Jakie jest nastawienie mojego życia w kontrolowaniu namiętności i panowaniu nad sobą? Jaki pożytek robię z czasu, z sił, z talentów? Czy akceptuję życiowe próby i cierpienia? Czy zachowuję w czystości moje ciało i moje myśli? Szanuję prawo moralne w życiu małżeńskim? Czy nie działam przeciwko sumieniu? Czy nie jestem może zgorszeniem dla innych?
[modlitewnik]
