Biblijne praktyki pokutne, czyli post.

Biblijne praktyki pokutne, czyli post.

Biblijne praktyki pokutne, czyli post

Rozpoczynając liturgiczny okres Wielkiego Postu, niejednokrotnie zastanawiamy się nad odpowiednimi sposobami przeżycia tego czasu. Wkraczamy bowiem w czas wyjątkowy, którego sumienne wykorzystanie ma przynieść nam radość towarzyszącą tajemnicy Zmartwychwstania. By łatwiej było nam przyswoić pewne praktyki, warto zastanowić się nad ich głębokim sensem, w czym może pomóc lektura tekstów biblijnych!

Śmierć Kosmy i Damiana, Fra Angelico. 1438-1440 r.

Męczeństwo świętych Kosmy i Damiana. Fra Angelico. 1438-1440 r. Fot. Wikicommons

Wszyscy święci Gazy

Chrześcijanie zamieszkują tereny Ziemi Świętej już od blisko dwóch tysięcy lat. Wiara chrześcijańska rozwija się na tym niewielkim skrawku ziemi przez wieki, choć nasza wiedza dotycząca historii tamtejszych grup chrześcijan bywa niezwykle ograniczona. Wiele wiemy o chrześcijanach zamieszkujących chociażby Jerozolimę, ale czy znany jest nam któryś pochodzący lub związany z Gazą?

Pusty grób

Pusty grób © Fot. Freepik/lucabravo

Kobiety przy pustym grobie

Grupa znaków oznajmiających Zmartwychwstanie Jezusa jest znana wielu osobom wierzącym. Zaliczyć do niej możemy rany Chrystusa, które objawił uczniom podczas swojej wizyty w Wieczerniku (J 20,24-29). Ciało Jezusa miało cechy ciała uwielbionego, o czym przyjdzie jeszcze mi pisać przy innej okazji. Istnieją także inne przedmioty świadczące o tym doniosłym wydarzeniu. Wspomnieć wypada chociażby o materiale, w który zawinięte zostało umęczone ciało Jezusa, a które dzisiaj znamy jako Całun Turyński. Rzadziej jednak słyszymy o innych świadkach, ich powiązaniach w ramach biblijnej literatury oraz symbolice. Przyjrzyjmy się kilku z nim.

Fragment obrazu "Tysiącletnie królestwo", Hieronim Bosch, 1500 r.

Fragment obrazu "Tysiącletnie królestwo", Hieronim Bosch, 1500 r.

Bóg ubierający

Niejednokrotnie zdarza nam się w codziennym życiu ocenić kogoś po tym, w jaki sposób jest ubrany, wyrazić słowa zachwytu wobec kunsztownie skrojonej tkaniny lub też bezgranicznie się obrazić ze względu na szpetotę czyjejś garderoby. Świat mody prezentuje coraz to bardziej wymyślne stroje, których raczej nie uraczymy na zatłoczonej miejskiej ulicy. Ubiór i wszelkiego rodzaju dekoracje nadal jednak niosą ze sobą ogromny ładunek wiedzy o przywdziewającej je osobie. Nie inaczej było w czasach starożytnych. Sprawdźmy, jak przez autorów biblijnych pojmowana była symbolika stroju i co myśleli o nagości.

Czyściec w przypowieściach

© Fot. Freepik/mdjaff

Czyściec w przypowieściach Jezusa

Czyściec wyobrażamy sobie najczęściej jako stan ogromnej kaźni wywołanej tęsknotą za Bogiem. Pewność osiągnięcia nieba i spotkania z Bogiem, nie tak jak w piekle, skąd wyjścia już nie ma. Czyściec jest chyba jednym z najczęściej dyskutowanych problemów teologicznych, a podczas tych debat wielokrotnie zapominamy o podstawie, jaką jest tekst biblijny. Przyjrzyjmy się, w jaki sposób teologię czyśćca kreuje Jezus w swoich przypowieściach.

Pieniądze

© Freepik

Niemiłosierny dłużnik i miłosierny Bóg

W czwartym już spotkaniu z przypowieściami wygłoszonymi przez Jezusa zastanowimy się nad sceną, w której Chrystus wskazuje na miłosierdzie jako jeden z ważniejszych przymiotów Bożych. Obraz władcy darującego dług swemu słudze jest niezwykle wymowny i zachęca do głębokiej refleksji nad relacją człowieka do Boga. Czy relacja ta zawsze odwzorowuje to, w jaki sposób ludzie wierzący odnoszą się do swoich braci i sióstr? Jak skonstruowana jest sama przypowieść? Jaka jest jej retoryka? Czy Jezus podaje jakieś remedium na trudne relacje z bliźnimi?

Figura Jezusa na Jasnej Górze

Figura Jezusa na Jasnej Górze. © Fot. Marek Woś.

Przypowieści o Królestwie Bożym

Trzeci już odcinek z przypowieściami, które są jedną z ważniejszych składowych nauczania Jezusa, poświęcamy analizie tekstu trzynastego rozdziału Ewangelii według św. Mateusza. W tym rozdziale pojawia się aż siedem przypowieści: o siewcy, o kąkolu i pszenicy, o zaczynie, o odnalezionym skarbie i drogocennej perle, o sieci zagarniającej ryby. Czy wszystkie dotyczą jednej i tej samej sprawy? Sprawdźmy!

Fra Angelico, "Koronacja Maryi" 1434-1435 r.

Fra Angelico, "Koronacja Maryi" 1434-1435 r. © Fot. Wikicommons

Godzinki: nieszpory i kompleta

To już dwie ostatnie godziny modlitwy Maryjnej, głośno i radośnie wyśpiewywanej w polskich kościołach podczas uroczystych spotkań wiernych. Nieszpory, odmawiane o zachodzie słońca, dają możliwość złożenia dziękczynienia Bogu za przeżyty dzień, a kompleta przygotowuje do spokojnego snu i oddania się w tym czasie w Bożą opiekę. Nie inaczej jest w przypadku modlitwy Godzinkami.

Rubens, Apokalipsa

Rubens, Apokalipsa. © Fot. Wikicommons

Godzinki: Nona. Maryja kobietą waleczną

Nona, dziewiąta godzina na zegarze modlitewnym, to godzina piętnasta w zwykłym systemie liczenia czasu. Także i na tę godzinę przewidziana została modlitwa ku czci Maryi, a więc kolejna okazja do rozmyślań nad tym, kim jest Matka Boża, oraz jakie symbole i metafory stosuje autor modlitwy, by oddać Jej teologiczny wizerunek. Nieustannie autora modlitwy inspirują obrazy biblijne, co widać również w kolejnej już godzinie modlitewnej.

Sassoferrato, Madonna z dzieciatkiem

Sassoferrato, Madonna z dzieciatkiem. © Fot. Wikicommons

Godzinki: Seksta

Kolejna już, szósta godzina modlitwy ku czci Maryi, zawiera odniesienia do jej siły i dziewictwa. Zdaje się, że jest to najbardziej intymna modlitwa w całych godzinkach, zawiera bowiem szereg odniesień do dziewictwa, niezwykle ważnej sfery kobiecego życia intymnego. Dziewictwo to jest nie tylko chrześcijańską ideą, lecz wzmaga szacunek do ciała ludzkiego.

Arka przymierza

Arka przymierza. © Fot.Wikicommons

Godzinki: Tercja

W trzeciej godzinie modlitwy ku czci Najświętszej Maryi Panny autor nadal korzysta z motywów i symboli biblijnych. Każdy z nich wykorzystuje, by podkreślić piękno Maryi, jej oddanie Bogu oraz przymioty, którymi odznaczała się jako Matka Boża.

Maryja

Zawitaj, Panno mądra, domie poświęcony

Już w pierwszym wersecie hymnu przewidzianego na prymę autor modlitwy maryjnej umieszcza dwie aluzje biblijne. Odnosi się do mądrości Maryi, wzywając ją słowami „zawitaj, Panno mądra” oraz podkreśla jej świętość, używając wyrażenia „domie poświęcony”. Wskazanie na mądrość Maryi wiąże ją z tradycją dzieł mądrościowych Starego Testamentu. Jest to korpus ksiąg określanych mianem dydaktycznych, w których dominuje przekazywanie rad, wskazywanie na skutki dobrego i złego postępowania, udzielanie wskazówek, jak żyć pięknie, oczywiście zgodnie z tradycją żydowską, choć prawidła zawarte chociażby w Księdze Mądrości mogą być również i obecnie stosowane. 

Obraz Tycjana

Maryja świątynią Boga

Godzinki to modlitwa szczególna nie tylko ze względu na charakter maryjny. Modlącego się słowami, przez które wyraża swoje przywiązanie do Maryi, łączy  z Nią odniesienie się do motywów i wątków biblijnych. Maryja czyniła podobnie, kiedy wysławiała Boga słowami hymnu „Wielbi dusza moja Pana”.

Ziemia Święta: Nazaret

Ziemia Święta: Nazaret

Pielgrzymi, udający się do Ziemi Świętej, za cel swojej podróży obierają dwa miejsca szczególnie związane z życiem Maryi. Są to Nazaret i Ein Kerem. Pierwsze to mieścina, z której pochodziła Matka Jezusa, drugie stało się świadkiem wygłoszonego przez nią pochwalnego hymnu ku czci Boga Izraela.

Ściana płaczu w Jerozolimie

Ściana płaczu w Jerozolimie, © Fot. A. Jędrzejczak

Jerozolima

Jerozolima na przestrzeni wieków zyskiwała odmienne kształty, zmieniała się pod względem demograficznym, rozszerzał się jej zasięg terytorialny. Nie zmieniła się pod jednym względem. Podobnie jak znaczna część Bliskiego Wschodu, zarówno w czasach obecnych, jak i w starożytności stanowiła tygiel kulturowy. Kto chociaż raz był w Jerozolimie, potwierdzi ową obserwację.

Szerszeń

Szerszeń, © Fot. Freepik

Zwierzęta w Biblii cz.6: Szarańcza

Ten najbardziej żarłoczny na świecie owad znany był już w czasach biblijnych. Autor biblijny wykorzystał obraz ataku szarańczy w teologicznych celach: chciał ukazać, że wyprowadzenie Izraelitów z Egiptu nie było dziełem tylko człowieka, ale przede wszystkim Boga, który panuje nad całym światem stworzonym.

Ruiny Kafarnaum

Ruiny Kafarnaum, © Fot. A.Jędrzejczak

Ziemia Święta: Kafarnaum

Kafarnaum, dom rodzinny św. Piotra, wspaniałe miejsce na łowienie ryb oraz miejsce, któremu Jezus poświęcił nieco uwagi. To w tej wiosce na dobre rozpoczęła się publiczna działalność Chrystusa, o czym zaświadcza ewangelista Marek, rozpisując się już w pierwszym rozdziale o dokonaniach Zbawiciela. Miejsce niezwykłe, zaciszne pomimo krzątających się turystów.

Osioł w Biblii

Zwierzęta w Biblii: Osioł, © Fot. Antranias

Osioł

Osioł występuje w tekstach biblijnych w przeróżnych kontekstach. Jednym z nich są prawne obostrzenia często związane z osłem lub innym zwierzęciem służącym do transportowania towarów (Wj 21, 33; 22, 3; 23, 5; Pwt 5, 14; 22, 4; 18, 31). Wzmiankowanie tego zwierzęcia w poszczególnych tekstach prawnych świadczy o potrzebie uściślenia najmniejszych spraw w relacjach międzyludzkich, które reguluje prawo nadane na Synaju.